Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan datalara nazaran, mayısta geçen yılın tıpkı ayına kıyasla ihracat yüzde 12,1 artarak 15 milyar 981 milyon dolar, ithalat yüzde 19,3 azalarak 17 milyar 819 milyon dolar oldu. Bu devirde dış ticaret açığı yüzde 76,5 azalarak 1 milyar 838 milyon dolara geriledi.
Bu sonuçlarla yılın birinci 5 ayında ihracat 72 milyar 666 milyon dolar, ithalat 84 milyar 307 milyon dolar düzeylerinde gerçekleşti. Böylelikle dış ticarette 11 milyar 641 milyon dolarla son 10 yılın en düşük 5 aylık açığı verilmiş oldu. Öte yandan son 12 aylık dış ticaret açığı da 31 milyar 488 milyon dolarla Ağustos 2004’ten bu yana en düşük düzeyde gerçekleşti.
Ülke kümeleri bazında bakıldığında, ocak-mayıs periyodunda 28 üyeli Avrupa Birliği’ne 35,7 milyar dolarlık ihracata rağmen 28,4 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Bu da Avrupa Birliği ülkelerine 7,3 milyar dolarlık dış ticaret fazlası verildiğini ortaya koydu. Birebir periyotta Türkiye Özgür Bölgelerine 343 milyon dolarlık dış ticaret fazlası verildi.
Dış ticarette ocak-mayıs periyodunda öteki Avrupa ülkeleri kategorisinde 7 milyar 583 milyon dolarlık açık verilirken, Afrika ülkelerinde 4 milyar 330 milyon dolarlık fazla oluştu.
Bu devirde, Asya ülkelerine 7 milyar 517 milyon dolarlık, Amerika ülkelerine 2 milyar 184 milyon dolarlık, Avustralya ve Yeni Zelanda’ya 202 milyon dolarlık ve başka ülkelere 6 milyar 109 milyon dolarlık dış ticaret açığı verildi.
“Dış ticaret istikrarını güç kümesi etkilemedi”
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, dış ticaret açığının mayısta 1,84 milyar dolarla geçen yılın birebir ayının çok altında gerçekleştiğine işaret etti.
Son 12 aylık dış ticaret açığının 31,5 milyar dolarla Ağustos 2004’ten beri en düşük düzeye gerilediğini aktaran Bürümcekçi, Yeni İktisat Programı’nda dış ticarette bu yılın 62,0 milyar dolar seviyesinde açıkla kapatılacağının öngörüldüğünü anımsattı.
Bürümcekçi, dış ticaret istikrarını güç kümesinin etkilemediğine, güç ve altın dışı fazla verildiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Altın ihracatı mayısta 164 milyon dolarla geçen yıl bulunduğu 74 milyon dolar düzeyinin üzerinde gerçekleşmesi ve altın ithalatının da 467 milyon dolar olmasıyla net ithalatçı olduk. Böylelikle, geçen yıl toplamında 8,7 milyar dolar açık veren altın dış ticareti istikrarı bu yıl birinci beş ayda 3,1 milyar dolar açıkta kaldı. Güç ithalatı ise uzun mühlet sonra birinci sefer gerilerken, bu ay evvelki yılın tıpkı ayına nazaran güç ithalatındaki azalış 90 milyon dolar oldu. Böylelikle son 12 aylık güç ithalatı da 44,0 milyar dolara gerilemiş oldu. Güç ve altın dışı yıllık istikrar ise 11,4 milyar dolar fazla verdi. Bu ise 2001 krizinde görülen fazlanın bile çok üzerinde oldu.”
Dış ticaret açığının trend bedelinin, büyümede toparlanma eğiliminin ivme kaybını yansıttığını belirten Bürümcekçi, ithalat alt kümelerinden gelen sinyallerin ise yatırımlar, üretim ve iç talep açısından olumsuz bir tablo çizdiğini söz etti.
Bürümcekçi, dış açık için haziran sinyallerine bakıldığında altın dışı ihracatın sert azaldığını, altın ticaretinde ise baz tesirinin lehte olduğunu lisana getirerek, “Dış ticaret verisinden sonra, mayıs ayında cari istikrar 0,3 milyar dolar fazla verebilir diye düşünmekteyiz.” değerlendirmesinde bulundu.
“Çekirdek istikrarda olumlu gelişimin devam etmesini bekliyoruz”
Halk Yatırım Araştırma Yöneticisi Banu Kıvci Tokalı da mayısta aylık açığın 1,8 milyar dolarla beklentileri doğrultusunda açıklandığını söyledi.
Yıllık açıktaki düşüşün devam ettiğine dikkati çeken Tokalı, “Yıllık dış ticaret açığının ikinci yarının başına kadar 33-34 milyar dolara gerilemesini, iktisatta yine dengelenmenin devam etmesiyle ikinci yarıdan itibaren ise hafif yükselişle yıl sonunda tekrar 50 milyar dolar civarına ulaşmasını bekliyoruz. Haziran ayında ise yıllık cari istikrarın müspet bölgeye geçebileceğini öngörüyoruz.” dedi.
Tokalı, dış ticaret istikrarındaki düzelmede ihracatta yıllık artış ve ithalattaki yavaşlığın sert bir halde devam etmesinin tesirli olduğunu lisana getirdi.
İç talep ve kur gelişiminin ithalatı dizginlenmede tesirinin bulunduğunu, altın ithalatındaki yavaşlamanın da yardımcı öge olduğunu aktaran Tokalı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Aylık altın ithalatı son 12 aylık ortalaması olan 0,70 milyar dolara kıyasla gerileyerek mayısta 0,47 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. 5 aylık periyotta kaydedilen altın ithalatı ise 3,7 milyar dolar seviyesinde ve geçen yılın birebir periyodunda yaşanan 7,8 milyar dolarlık çıkışın önemli altında. Başka taraftan, petrol fiyatlarındaki aralık-mayıs devrindeki yükselişin devam eden tesirine bağlı olarak güç ithalatı halen yüksek düzeyde bulunuyor. Öte yandan altın ve güç hariç dış istikrardaki güzelleşmenin devam ederek, son on aydır artı bölgede kalmaya devam ettiğini izliyoruz. Bir yıl evvel 37,1 milyar dolarlık açık veren yıllık çekirdek istikrar mayıs sonunda 11,4 milyar dolarlık fazla düzeyinde. Yılın ikinci çeyreğinde de olumlu gelişimin devam etmesini bekliyoruz.”