Kendi deyişiyle bir “polisiye çokseveri” olan Erol Üyepazarcı, akla ziyan bir tempoyla çalışıyor. Peyami Sefa’nın Server Bedi imzasıyla yazdığı “Cingöz Recai” öykülerini Ebüssüreyya Sami’nin “Amanvermez Avni”si izledi. Türkiye’de birinci sefer tıpkı kahramanın çeşitli maceralarını yazan adam Ebüssüreyya Sami. Bitmedi, Üyepazarcı bir yandan da 1300-1400 sayfalık bir tanınan roman hazırlıyor. Erol Üyepazarcı ile buluştuk ve derlemelerini yaptığı bu değerli kitapları konuştuk….
‘Korkmayınız Mr. Sherlock Holmes”un bir de ince hali vardı…
Vardı. Birincisi 1928’e kadardı, başkasını 2006’ya kadar uzattım.
Tuğla üzere dediğiniz kitap.
İki cilt tuğla üzere kitap oldu.
Ondan sonra da devam ettiniz. Bilhassa ‘Cingöz Recai’, başka Server Bedi’ler ve en son da ‘Amanvermez Avni’…
Şimdi Efendim, bizim polisiye edebiyatımızın tarihinde değerli bir yeri var Peyami Safa’nın. Server Bedi takma ismiyle Türk polisiye edebiyatının en tanınmış kahramanı olan Cingöz Recai’yi yarattı. Birinci kez 1924 yılında Cingöz Recai’ler yayımlanmaya başlıyor.
Ne hoş de kapakları vardı Osmanlıcaların…
Evet, Osmanlıca kapakları da çok hoştu. O vakitler Peyami Safa veyahut takma ismiyle Server Bedi, 25 yaşlarında bir adam. Tam bir bohem. Bir kümesi var. Bu kümenin içinde Necip Fazıl, eskilerin hatırlayacağı Eşref Şefik, meşhur romancı Mahmut Yesari var. Bunlar birlikte yaşıyorlar ve tam bohemler. Hakikat düzgün para kazanamıyorlar. Server Bedi ismiyle “Cingöz Recai”leri yazdığı vakit okur tarafından büyük bir istek görüyor, Peyami Safa’nın cebi de para görüyor. Arkadaşları da bundan yararlanıyor elbette. Çok enteresan bir anekdot var: Necip Fazıl o sırada Server Bedi’nin konutunda kalıyor. Soruyorlar “Nerede kalıyorsun?” diye, “Server Bedi’nin evinde” diyor. “O nerede kalıyor?” dediklerinde “Cingöz Recai’nin konutunda kalıyor” diye cevaplıyor zira kazanılan para “Cingöz Recai”den geliyor. Peyami Safa’nın yazdığı “Cingöz Recai” dizileri, 24 ve 25’te iki tane 10’ar öykülük dizidir. Geriden “Civa Necati” diye birini yaratmıştır. Geriden da üç tane de başka kahraman gelir. İki tanesi bayan kahramanlardır: Çekirge Zehra ve Tilki Leman. Bir de Kartal İhsan diye polis kahramanı vardır. Bunlar 1924 ile 1928 ortası, yani Harf Devrimi’ne kadar yazdığı yapıtlardır. Yalnız bu kitaplar Latin harfleriyle yayımlandı. Fakat çok itinasızdı. İtinasız derken şunu kastediyorum; kronolojik sıraya nazaran yayımlanmadı. Hikayelerden tam lezzet alabilmek için kronolojik sıraya dikkat etmek lazım. Yoksa ortadan bir diziden iki kitap, öbür diziden üç kitap alıp yayımlarsanız okur birtakım bağlantıları anlayamaz ve tam lezzetine varamaz kitabın. Asıl büyük kusur ise bunu, yayımlayan yayınevlerinin biraz, tabir-i uygunsa, mutaassıp yayınevleri olması. Halbuki Server Bedi’nin yazdığı birinci Cingöz Recai hikayelerinde çok erotik sahneler vardır. Bu erotik sahneleri sansürlediler. Öyküyü okuyunca bir boşluk olduğunu görüyorsunuz. Ve okur şaşkın. “Buradan buraya nasıl geldi?” diyor. Zira belirli bir erotik sahne var. Örneğin konutun hizmetçisini ayartıyor. Onunla yatıp kalkıyor. Çok tatlı, hoş anlatıyor müellif bunu.
Bu öykünün akışını da etkiliyor. O denli kandırıyor mesela kızları. Kendine yardım etsin diye…
Dediğiniz üzere, gerçek. Tabirimi mazur görün ancak avanakça bir biçimde erotik sahneleri sansürlüyorlar ve hikaye bütün hoşluğunu kaybediyor. Bu yaptığımız kitaplar için Ötüken Neşriyat, bana geldi. Koşulum şunlar oldu: Bir, kronolojik sırayla yayımlayacağız. İki, hiçbir sansür uygulamayacaksınız. Kabul ettiler ve sahiden de o denli yayımlandı. Şunu tezli bir formda söylüyorum. 1924, 1928 yılında yayımlanan romanların birinci sefer gerçek düzgün Latin harflerinde basılmış olduğu kısmı, bu son yayınlardır. Hem kronolojik sıraya dikkat ettik hem de özgün metni hiç değiştirmeden yazdık.
‘Korsanını basmışlar, bulamadık’
Ebüssüreyya Sami, polisiye edebiyat tarihinde de değerli bir isim…
Bu vakte kadar yazmış polisiye roman muharrirleri içinde muhakkak bir seviyeyi tutturan birinci müelliftir. O bakımdan bence polisiye roman edebiyat tarihinde kıymetli bir yeri olması gereken bir kişidir. Bunu vurgulamak için çok uğraş gösterdim ve bu kitabı yayımladık. Tekrar “Cingöz Recai”de yaptığım üzere kronolojik sıraya dikkat ederek hiçbir biçimde sansür uygulamayarak ve özgün metne sadık kalarak yayımladık. Beklemediğim ölçüde beğeni topladı. Bu dördüncü baskısı. Üç tanesi öteki bir yayınevinden yayımlanmıştı. Bir de bilmediğim bir yer korsan baskısını yapmış. Bulamadık kim olduğunu.