Türkiye Ulusal Olimpiyat Komitesi Lideri Sinan Erdem’in ofisindeki telefonu çaldı. Arayan TRT’de program yapan oyuncu Korhan Abay’dı. Abay da Sinan Fazilet üzere Galatasaray Lisesi mezunuydu. “Sinan Abi selamlar. Gazetelerde Olimpiyat Yasası haberleri çıkıyor. Bizim programa erdem verip bu mevzuyu ayrıntılı olarak anlatabilir misiniz?”
Bu değerli bir fırsattı Fazilet için. Dünyada bir birinci yaşanmış ve Olimpiyat yasa tasarısı hazırlanmıştı. İstanbul’un adamakıllı bir projeyle Olimpiyat düzenlemeye talip olması manasında bundan uygun bir başlangıç olamazdı. Sinan Fazilet, Abay’ın teklifini kabul etti.
Sinan Fazilet, programda yasa tasarısının ayrıntılarını izleyicilere anlattı.
O devrin en tanınan programlarından birine çıkmış ve sporseverleri umutlandırmıştı Sinan Fazilet… Program bitiminde Sinan Fazilet, oteline gitti. Sabah uçakla Ankara’dan İstanbul’a geri dönecekti. Otel odasının telefonu çaldığında lider uykuya dalmak üzereydi. Telefonu açtığında karşısında TBMM Lideri Hüsamettin Cindoruk vardı. İki hukukçunun eskilere dayanan bir dostluğu vardı. Cindoruk çabucak kelama girdi, “Sinan, programı izledim. Hoş anlattın ancak Meclis Lideri olarak benim bu tasarıdan haberim yok. Sabah TBMM’ye gel de konuşalım.”
Uçağını iptal eden Fazilet, sabah erken saatlerde Meclis’e gitti. Hüsamettin Cindoruk, odasında üzeri evraklar ve belgelerle dolu masayı işaret etti. “Bak Sinan. Sabah arkadaşlara söyledim. Şu üst üste gördüğün belgeler var ya onlar işte görüşülecek yasa tasarıları. Senin tasarı en alttan çıktı. Yani kimbilir ne vakit gelecekti genel heyete? Lakin ben onu en üste çıkardım.”
Bu kıssayı yıllar sonrasında şahsen merhum Sinan Erdem’den dinledim. 90’ların başında yaşanan bu olay, İstanbul Olimpiyatı hayalinin başlangıcıydı.
2000 Yaz Oyunları adaylığıyla başladı her şey. Deneyimsizdi doğal ki teşkilat… 2004 adaylığında canlı yayında kaybedilmiş yarışın akabinde bir yetkilinin farkında olmadan yaptığı zafer işareti o periyot Belediye-Teşkilat münasebetlerindeki zayıflığın da deliliydi. Akabinde kimi vakit çeşidi geçtiğimiz kimi vakit ön elemede kaldığımız adaylıklar yaşandı. 2020 adaylığında büyük bir heyecan yaşandı fakat finalde Tokyo önünde alınan mağlubiyetle moraller bozuluverdi.
Peki neden bu sevdanın peşindeydi İstanbul? Natürel ki işin kıymetli bir itibarı vardı. Dünyanın en büyük atletlerini ağırlamak, gezegenin her noktasından sporsevere konut sahipliği yapmak, 15 gün Olimpiyat, 15 gün Paralimpik Oyunları boyunca kentinizin isminin dünyanın en ücra noktalarında bile tüm haber bültenlerinde geçmesi…
1998 yılında turistik hedefle İspanya’nın Barselona kentinde gitmiştim. Gördüğüm tertipli, bilindik bir Avrupa kentiydi. Ne var ki kentin yerlileriyle konuşunca, durumun daha 10 yıl evvel farklı olduğunu öğrendim. Düzensizlik ve pislik açısından Avrupa’da pek de güzel bir üne sahip olmayan kent, 1992 Olimpiyat tertibi hakkını aldıktan sonra görünüm değiştirmişti.
FARKLI AVANTAJLAR
Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık kısmından Cana Bilsel ve Haluk Zelef’in 2011’de yayınlanan Planning Perspectives isimli yapıttaki makalesinde, Olimpiyat Oyunları üzere mega tertiplerin büyük kentlere farklı avantajlar getireceği vurgulanırken geçmişin gölgede kalmış öykülerinden biri ortaya çıkarılıyor: Fransız kent plancısı Henri Prost ve İstanbul için yaptığı Olimpiyat planı… 30’ların sonundan 1951’e kadar ülkemizde kalan Prost, stadyumdan yarış pistine kadar düşünüp planlamış İstanbul’un mümkün adaylığını…
Günümüzde bu cins mega tertipler, sportif ya da değil, büyük riskler de içeriyor. Komşumuz Yunanistan, bunu en acı formda yaşadı. Yaptığınız yatırımlar, yanlışsız bir planlama yoksa ortada kolay kolay beyaz fil haline gelebiliyor. Ve bu beyaz filleri doyurmaya çalışırken ülkeyi felakete sürükleyebiliyorsunuz.
Ne var ki makûs örneklerin karşısına Barselona üzere, Los Angeles üzere uygun örnekler de çıkarabilirsiniz. Barselona’nın pak ve tertipli bir kente dönüşmesi İspanya’nın tek karı olmadı. 1992 Olimpiyat Oyunları’nı izleyerek spora gönül veren bir jenerasyon, ülkeyi bir spor devi haline getirdi.
Legacy, yani oyunların kente ve ülkeye gelecek için miras bırakacağı nizam ve spor kültürü kritik nokta. İspanya’da yaşanan şeyin İstanbul ve Türkiye için yaşanmasıydı gaye. Erzurum’da düzenlenen Kış Üniversite Oyunları için Türkiye’de olmayan curling üzere birtakım sporların başlatılması bu duruma hoş bir örnek teşkil ediyor.
ARTIK KOLAY DEĞİL
İşin diğer bir istikameti de halkın isteği. Son yıllarda sporun çok sevildiği ülkelerde bile Olimpiyat adaylıkları pek sıcak karşılanmaz hale geldi. Bunda gelir dağılımının kapitalizmin geldiği noktada güzelce istikrarsız hale gelmesi ve etraf hassaslıkları ön planda. Velhasıl artık eskisi kadar aday bulmak kolay olmayacak bu itibarlı tertibe.
Adaylık süreci sancılı. Atacağınız her adımda hesap yapmak zorundasınız. 2020 adaylığı sırasında yapılan kolay kusurlar maalesef yüklü olarak siyasetçilerden geldi. 2013’te Mersin’de düzenlenen Akdeniz Oyunları’nın futbol finalinde bir yetkili tarafından küstürülen kişi Faslı IOC üyesi Nawal El Mutavakkel’di. 1984 Los Angeles Olimpiyatları 400 metre engelli şampiyonu bu hanımefendi, Türkiye’ye olan sevgisine karşın yapılan terbiyesizliğin karşılığını Kuzey Afrika ve Arap oylarını aleyhimize çevirerek vermişti.
Diğer yandan tekrar birebir yetkilinin yol vermesiyle çığ üzere büyüyen bir skandala verilen doping sıkıntısı, Arjantin’deki oylamada Tokyo’nun İstanbul karşısındaki en büyük kozlarından biri olmuştu.
Türkiye üzere insanların spor deyince çoklukla futbolu biraz da basketbol ve azıcık voleybolu anladığı bir ülkede, Olimpiyat düzenlemek çok lakin çok sıkıntı bir işi başarmak manasına da geliyor. Buna bir ekleme de yapalım. Hala çok kişi farkında değil ancak Olimpiyat Oyunları’nı alan kent sonrasında Paralimpik Oyunları’nı da düzenlemek zorunda. Bunun getireceği sorumluluğu İstanbul’un ve ülkenin yetkilileri yüklenmeye hakikaten hazır mı? Engelli vatandaşlarımız, muhtemel İstanbul Paralimpik Oyunları’nda bir spor karşılaşmasını izlemeye rahatlıkla gidebilecekler mi?
İstanbul Olimpiyatları şimdilik hoş bir hayal. Her kaybettiğimizde o denli derin bir hayal kırıklığı yaşıyoruz ki toparlanmak güç oluyor. İşin içine bir de ekonomik tercihler giriyor. Bu türlü giderse İstanbul’un ya da ülkemizden diğer bir kentin adaylığının tarihi torunlarımıza yetişecek. Ancak şunu da unutmayalım. Antik Olimpiyat Oyunları yaklaşık 1200 yıl sürdü. Çağdaş Olimpiyatlar ise yalnızca 127 yıldır yapılıyor. Ne dersiniz umut var mı?