Yıllık enflasyonda nisan ayında başlayan düşüş trendi, haziranda güçlenerek sürdü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) haziran ayı enflasyonunu açıkladı. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), haziranda aylık bazda yüzde 0.03, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 0.09 arttı. Yıllık enflasyon ise hem tüketici hem de üretici fiyatlarında 3 puan düştü ve tüketicide 15.72’ye üreticide yüzde 25.04’e indi.
12 aylık ortalamalarda, tüketici fiyatları yüzde 19.88, yurt içi üretici fiyatları yüzde 32.81 arttı. Geçen yılın aralık ayına nazaran de tüketici fiyatları yüzde 5.01, yurt içi üretici fiyatları yüzde 8.09 yükseldi.
Ana harcama kümeleri prestijiyle haziranda, aylık bazda en yüksek artış yüzde 2.65 ile lokanta ve otellerde, en çok düşüş de yüzde 1.65 ile besin ve alkolsüz içeceklerde görüldü. Bir öbür deyişle besin fiyatı düşerken lokantalar zamlandı!
Yılın en düşük oranı
Haziranda yıllık enflasyon son bir yılın en düşük düzeyine gerilerken, 2019’un da en düşük aylık enflasyonu görüldü. Ekonomist Haluk Bürümcekçi, “Yıllık enflasyonun düşüşünü sürdürerek üçüncü çeyrekte baz tesiriyle yüzde 10-11 aralığına kadar gerilemesi olası” dedi. Halk Yatırım Araştırma Yöneticisi Banu Kıvcı Tokalı da, “Yıllık enflasyonda eylül-ekimde tek haneli sayıların görülmesinin mümkün olduğuna dair öngörümüzü koruyoruz” diyerek görüşlerini açıkladı.
Tatile limon sıktılar!
Tüketici fiyatlarında en yüksek artış yüzde 35.72 ile limonda oldu. Limonu, yüzde 34.9 ile yurt içi bir hafta ve daha fazla periyodik çeşitler, yüzde 15.8 ile şehirlerarası otobüs fiyatı, yüzde 13.88 ile yurt dışı bir hafta ve daha fazla vadeli tipler izledi. En fazla fiyat düşüşü ise yüzde 44.97 ile domateste, yüzde 32.67 ile patateste, yüzde 29.36 ile patlıcanda oldu.
Üretici elektrikli
Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) haziranda bir evvelki aya nazaran madencilik ve taş ocakçılığı kesiminde yüzde 0.50, elektrik, gaz üretim ve dağıtımı kesiminde yüzde 7.83, su temini bölümünde yüzde 0.43 yükseldi, imalat sanayi kesiminde yüzde 0.45 düştü.
‘TEK HANEYİ GÖRECEĞİZ’
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, enflasyonda düşüş trendinin sürdüğünü bildirerek, “Haziran sayılarıyla yıllık gayemizin altına geldik” dedi. Bakan Albayrak, Twitter’dan yaptığı değerlendirmede şunları kaydetti: “Gıda tarafındaki kazanımlarımızı bilhassa yapısal adımlarımızla koruyacak ve evvel tek haneli enflasyonları görecek, akabinde yılı amaçlarımızın altında bir oranda kapatacağız.”
1 – Emekli ve memur aylıkları yükseliyor
MİTHAT YURDAKUL – Ankara
Yılın birinci yarısında enflasyon, memurlarla yapılan toplu mukaveledeki yüzde 4’lük oranı aştığı için memur maaşlarıyla emekli aylıklarına enflasyon artırımı yapılacak. SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına temmuzda yüzde 5.01 artırım olacak, memur ve memur emeklileri ise geçen periyoda ait 1 puanlık farkla birlikte yüzde 6.01 artırımlı maaş alacak.
Enflasyon dataları, 13 milyon emeklinin yanı sıra memurlar ile dul ve yetim maaşlarını da etkileyecek.
2000 yılı öncesi personel emeklilerinde en düşük SSK aylığı bin 888 TL’den bin 982 liraya, 2000 sonrası emeklilerde en düşük SSK aylığı bin 125 TL’den bin 181 TL’ye, en düşük BAĞ-KUR aylığı bin 690 TL’den bin 775 TL’ye, en düşük tarım BAĞ-KUR’lusu emekli aylığı bin 190 TL’den bin 250 TL’ye çıkacak.
2 – TÜFE yüzde 20 diyor artırım yüzde 10 oluyor
DUYGU ERDOĞAN
Genellikle bahar ve yaz aylarına gelen taşınma hareketiyle birlikte, bu aylar birebir vakitte yıllık kira artırımlarının uygulandığı periyotlar oluyor. Dün açıklanan enflasyon oranlarına nazaran haziranda kira artırımlarının üst sonu yüzde 20 oldu. Fakat iç piyasadaki yavaşlama ve fiyat artışları akabinde mal sahiplerinin bu oranı uygulama beklenmiyor.
İki tarafın genelde yüzde 10 artırımda anlaştığını anlatan emlakçılar, İstanbul’un pek çok semtinde 2+1 ortalama bir mesken için 100-150 lira bandının en sık uygulanan artırım aralığı olduğunu söylüyor.
Kanun değişikliği ile kira kontratı yenilemesinde en fazla yapılabilecek artırım oranı “TÜFE 12 aylık ortalama” olmuştu.
Anlaşma önerisi
İstanbul Emlakçılar Odası Lideri Nizamettin Aşa, kira artırım oranının daha düşük uygulanabilmesi için TÜFE’ye endekslendiğini hatırlatırken, yüzde 20’nin kiracı için çok yüksek bir oran olduğunu söyledi. Aşa, “2 bin lira ödeyen bir kiracıya, 400 lira artırım yapılması demektir. Ne bu piyasa şartlarında, ne de daha güzelinde bu oran uygulanmalı. Piyasada çok fazla kiralık mesken var. Mal sahiplerine, kirasını vaktinde ödeyen kiracılarla mutabakatlarını öneriyoruz. En çok yüzde 10 artırım uygulanıyor” diye konuştu.
Kiralık mesken arttı
Emlakçı Kemal Sağlam, kiralık konut sayısının arttığını, mal sahiplerine kiracılarıyla ortak bir paydada buluşabildikleri sürece ‘sorun çıkarmamalarını’ önerdiklerini söyledi. Emlakçı Suzan Şenlik de, “yüksek kira bedeli olan semtlerde birebir kirayı sürdürmek mal sahibinin yararına” dedi.
3 – TCMB’den faiz indirimi gelebilir
ZEYNEP AKTAŞ
Enflasyonda beklenildiği üzere düşüş süreci devam ediyor. Haziran enflasyonu beklentilerin altında geldi. Yıllık TÜFE, Ocak ayında 20,35 ile en yüksek seviyeyi görmüş ve gerilemeye başlamıştı. Şubat, mart ve nisan aylarında yüzde 19 hududunun üzerinde gerçekleşen TÜFE, Nisan ve Mayıs aylarında gerilemeye başladı. Baz tesiri nedeni ile önümüzdeki ay da enflasyondaki düşüş devam edecek. Kredi risk primini gösteren CDS oranı ise 378 düzeyinde bulunuyor. CDS oranı 371 düzeylerine kadar geriledikten sonra hudutlu bir yükseliş gerçekleştirdi. CDS oranının 400 düzeyinin altına gerilemesi kıymetli. Lakin asıl para girişi ve olumlu tesir 150-200 bant aralığına girdiğinde gerçekleşecektir.
Enflasyon dataları sonrası temmuz ayında TCMB’den faiz indirimi beklentileri güçlenirken, beklentiler 100-200 baz puan aralığında şekilleniyor.
Kâr satışları
Piyasalardaki olumlu rüzgar kar satışları ile durulmuş görünüyor. Çünkü 100 bin düzeyi kritik bir düzey. Kısa vadede Borsa İstanbul’da kar satışları devam etse de yurt içine yönelik negatif haber akışı gelmedikçe yükseliş trendi orta düzeltmelerle devam edecek.