MEHMET SOYSAL / PEKİN
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler’in terör örgütü YPG/PKK’yı muhatap alıp masaya oturmasına ve bir statü tanır üzere muahede imzalamasına sert reaksiyon gösterdi. “Bu bahiste biz de ilgili mercileri önemli manada silkelemek istiyoruz” diyen Erdoğan, “Bu bir skandaldır. BM bu türlü bir skandalın altına imza koyamaz. Olacak iş değil. Ben gıyabında söylüyorum lakin BM Genel Sekreteri Guterres’in bundan haberi yoktur, bu türlü bir yanlışı asla yapmaz diye düşünüyorum. BM Daimi Temsilcimiz Feridun Sinirlioğlu teşebbüs başlattı. Döner dönmez de birinci etapta Dışişleri Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu, Guterres’le mevzuyu ele alır. Daha sonra gerekirse ben de görüşürüm. Bu ortada bırakılacak bir bahis değil” dedi.
Erdoğan, Japonya’nın Osaka kendinde yapılan G20 Zirvesi’nin akabinde Kyoto ve Tokyo’da temaslarda bulundu. Japonya’dan Çin’e geçen Erdoğan Pekin’de de değerli temaslarda bulundu. Yurda dönüşünden evvel Türkiye’nin Pekin Büyükelçiliği’nde gazetecilerle sohbet eden Erdoğan, ikili görüşmeleri hakkında bilgi verdi, soruları yanıtladı.
Japonya ile ekonomik iştirak mutabakatının tamamlanmak üzere olduğunu, Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nin bağlantıları taçlandıracağını vurgulayan Erdoğan, Japonya ile Asya, Çin-ABD gerginliği, İran, Kuzey Kore ve Suriye hususlarının da ele alındığını belirterek “Japonlar da ABD’nin İran yaptırımlarından rahatsız. İran ile güzel ilgileri var. Lakin Abe’nin arabuluculuk teşebbüsü de sonuç vermedi. Bölgemizdeki problemleri çözmek için yeni bakış açılarına ve mert bir liderliğe muhtaçlık var” dedi.
Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Lideri Şi Cinping ile görüşmesinde ikili bağlantıların yanı sıra, bölgesel, global mevzuların kapsamlı formda ele alındığını, 50 milyar dolar ticaret hacminin hedeflendiğini kaydeden Erdoğan, birinci adım olarak Türkiye’deki Çin yatırımlarının artmasını teşvik ettiklerini söyledi. Türkiye’de binin üzerinde Çinli teşebbüsçü olduğunu, Türk mallarının da Çin pazarına girmesi konusunda ortak irade gördüğünü belirten Erdoğan, şunları söyledi:
DENGESİZLİK AŞILACAK: Bu mevzuda bizden değişik alanlarda Çin’e ihracat yapmamızı istediler. Kapsamlı stratejik iştirak mutabakatı Çin ile münasebetlerimizi daha ileri seviyeye taşıyacaktır. Savunma sanayiine ve ileri teknolojiye yönelik adımlar atabiliriz. Ticaretteki dengesizliği de bu yolla aşabileceğimize inandığımızı karşılıklı tabir ettik. Türk-Çin Hükümetler Ortası İşbirliği Komitesi’nin Türk tarafındaki eş başkanlığını Hazine ve Maliye Bakanımız Berat Albayrak yürütüyor. Çinli mevkidaşı da atandı. Turizmde şu anda Çinli turist sayısı 400 bini aştı. Bu geçen yıla nazaran yüzde 60’lık artış demek. Hoş bir gelişme.
DAVETİMİZİ KABUL ETTİ: Bölgesel, global hususlarda Çin’le pek çok hususu paylaşıyoruz. Tek taraflılığa karşı çok taraflılığı ve milletlerarası hukuku, oturmuş teamülleri destekliyoruz. Vergi ve ticaret savaşlarından biz de rahatsızız, onlar da. İran yaptırımları da bölgesel istikrar ve barışa katkı sunmuyor. Bundan kendileri de rahatsız. Çin’in Yol ve Nesil projesini Türkiye’miz için de değerli buluyorum. Zira biz de Orta Koridor projesiyle gündemdeyiz. Bunun yanında Sayın Şi Cinping’i ülkemize davet etmiştim, olumlu karşılık verdi. Uygun vakitte Türkiye’ye yapacağı ziyaret münasebetlerimizi güçlendirecektir.
GUTERRES’İN HABERİ YOKTUR: BM’nin terör örgütü YPG/PKK ile bünyesindeki çocuk savaşçıları bırakması mazeretiyle görüşmesi ve bir mutabakat imzalanması asla kabul edilemez. Bu hususta biz de ilgili mercileri önemli manada silkelemek istiyoruz. Hangi münasebetle olursa olsun BM’nin bir terör örgütünü bu formda muhatap alması, masaya oturması ve resmi bir statü tanır üzere bir mutabakat imzalaması en hafif sözüyle bir skandaldır. BM bu türlü bir skandalın altına imza koyamaz. Olacak iş değil. Ben gıyabında söylüyorum ancak BM Genel Sekreteri Guterres’in bundan haberi yoktur, bu türlü bir yanlışı asla yapmaz diye düşünüyorum. Silahlı çatışmalarda çocuklar konusundaki özel temsilci Virginia Gamba’nın bu sürecini protesto etmek için BM Daimi Temsilcimiz Feridun Sinirlioğlu teşebbüs başlattı. Döner dönmez de birinci etapta Dışişleri Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu, Guterres’le mevzuyu ele alır. Daha sonra gerekirse ben de görüşürüm. Bu ortada bırakılacak bir mevzu değil.
DÜNYA BEŞTEN BÜYÜK: Ben Çin’in bu hususlarda samimi davranmadığına asla inanmıyorum. Çin inandığı doğrularda dik durabilen bir ülke. Malum şu anda Türkiye hem doğuya hem batıya açık bir ülke ve coğrafya olarak baktığımız vakit Asya tarafında çok daha büyük bir toprağa sahibiz. Hasebiyle bizim Çin’le atacağımız ortak adımla hem İslam dünyası hem de Çin’in kendi coğrafyası olarak baktığımız yerlerde, Çin’in BM Güvenlik Konseyi’ndeki pozisyonunu da ele aldığımızda bu hususları kıymetlendirmek bizim için çok daha rahat ve güçlü olacaktır. “Dünya 5’ten büyüktür” derken bizim yanımıza birilerini almamız lazım. Hele hele BMGK içinden birilerinin bizim yanımızda yer alması bu süreci hızlandıracaktır. Biz bunu dünyadaki 190’ı aşkın ülkeyle konuştuğumuzda birçoğu esasen ürkek korkak, rahat hareket edebilen yok. Kimisi dolara bakıyor. Kimisi farklı avantalara bakıyor. Lakin biz farklı bir yere bakıyoruz. Zira şayet biz Allah’ımıza dayanmazsak, hakkın ve haklının yanında olmazsak bunun hesabını kolay kolay veremeyiz. Bu dünyada iki seçeneğimiz var; Ya mazlumların yanında olacağız ya zalimlerin yanında olacağız. Biz mazlumların yanında olmayı kabullendik. Birileri de zalimlerle yürüyor. Lakin tarih boyunca onlar da zalimlerle anılacaklar. Bu dünya Firavunlar gördü, Nemrutlar gördü. Nemrutlarla, Firavunlarla birlikte olanlar hiçbir vakit hayırla yad edilmiyor. Bu zamanın de Nemrutları, Firavunları var. Onlar da yarın o denli anılacaklar.
‘UYGUR KONUSUNU İSTİSMAR EDEN YAKLAŞIMLAR VAR’
Sayın Şi Cinping’le görüşmemizde Doğu Türkistan ve Uygur konusunu da ele aldık. Bu problemde karşılıklı hassasiyetleri dikkate alarak tahlil bulabileceğimize inanıyorum. Lakin bu mevzuyu istismar eden yaklaşımlar da var. Bu istismarlar Türk-Çin bağlarında olumsuz yansımalara neden oluyor. Bu mevzuda istismarlara fırsat vermemek lazım. Bu çeşit istismarları yapanlar, bir cins rant elde etme uğraşına girenler ne yazık ki işin büyük ölçekte Türkiye Cumhuriyeti devletinin bir karşı devletle münasebetlerini düşünmeden duygusal birtakım hareketler içine girerek bedelini, faturasını gerek kendi soydaşlarına gerekse Türkiye Cumhuriyeti devletine ödetiyorlar. Atacağımız öteki adımlar da var. Gerekirse Türkiye’den Doğu Türkistan’a bir heyet gönderilmesi noktasında açık olduğunu söyledi. ‘Gelsinler, gezsinler, baksınlar’ dedi.
KANAL İSTANBUL İÇİN İŞ BİRLİĞİ GÜNDEMDE
Türkiye’nin Çin’e ihracatı artıyor ve bu ziyaretimizdeki teklifleriyle daha da artacağına inanıyorum. Ancak bizim onlarla yapacağımız en değerli iş demiryolu yatırımlarına yönelik olacak. Bunlara sıcak bakıyorlar. Birlikte yapabileceğimiz birtakım öbür kıymetli yatırımlar var. Bu çerçevede Kanal İstanbul’u, boğazdan üç katlı geçişleri ve Konya’daki projeleri misal verebiliriz. Sivas-Erzincan demiryoluyla ilgili olumlu yaklaşımları var. Arkadaşlarımıza bütün bunlarla alakalı talimatları verdik. Ben kısa vakitte sonuç alacağımıza inanıyorum. Hepsinden öte savunma sanayiinde iş birliğimizin değerini vurguladık. Kendilerinin de terörle ilgili ileri derecede sorunları var. Birebir hassasiyeti paylaştıklarını tabir etti. Bundan sonra da dayanışma içinde olmaya devam edeceklerini söylediler. “Tek Çin” projesi kendileri için çok kıymetli. Bizim de bu hassasiyeti gösterdiğimizi tespit etmiş vaziyetteler.
ÇİN FÜZESİNDEN VAZGEÇİLMESİ: Bu füze sorununun askeri, stratejik, teknik birçok boyutu var. Ancak bu Çin’e yönelik rastgele bir önyargıdan kaynaklanmadı. Yetkili arkadaşlarımız Rusya’nın da teklifini görünce incelemesini yaptılar, mukayese ettiler ve kararı bu biçimde aldık. Lakin bu bizim Çin’le savunma sanayiine yönelik bağlantılarımızın kopması manasına asla gelmez. Biz Çin’le birçok noktada alışveriş yapabiliriz. Esasen sayın devlet lideri füze alımından vazgeçilmesi sorununu gündeme dahi getirmedi. Bu türlü bir şey olmadı. (Uygur halk ozanı Abdurrahim Heyit’in öldürüldüğü tezi ve Dışişleri’nin açıklaması) O malum olayı kendileri hiç açmadı. Açmadığı halde biz o zamanki durumu biliyoruz. Burada maalesef bizim kendi dışişleri teşkilatımızın bağlantı yanlışı olmuştur. Fakat onlar da yoluna girmiş oldu.
‘SAYIN ABE ARABULUCULUK TEKLİFİ YAPTI’
(ABD-İran gerilimi) Bunu kimse düşünmek istemiyor, kimse o bahse girmek dahi istemiyor. Sayın Trump’la yaptığımız görüşmede bu mevzu hiç gündeme gelmedi. Lakin Abe ile yaptığımız görüşmede Abe “Böyle bir olayda birlikte olabilir miyiz?” dedi. Ben de “Niye olmasın” dedim. “Her ikisiyle de gerek Manevî gerek Hamaney’le görüşmelerde bulunabilirim” dedim. “Beraber derseniz, bir arada de olabilir” dedim. O hususta bir problemimiz yok. Tabi nereden başlayacağız, nereye gideceğiz, nerede bitireceğiz? Bunlar da kıymetli. Acemlerin bir kelamı var; “Oturdular, konuştular ve dağıldılar” derler. O denli olacaksa hiç manası yok. Yalnızca vakit kaybedersiniz, o kadar. Burada da sonuç almaya odaklanılmalı. Sayın Başbakana sordum “Sen görüşme yaptın, nasıl gördün?” diye… Baktım pek olumlu görmemiş. “Bundan sonraki süreci, soruların yanıtını evvel biz planlayalım, sonra ne üzere adım atacağız onları konuşalım” dedik.
‘TRUMP’IN HALİ TAKDİRE ŞAYANDIR’
(G-20’de görüşme sonrası Trump’a yönelik eleştiriler) Dünyanın her yerinde müesses nizamlar bir yere odaklıdır. Bunlara karanlık güçler de diyebilirsiniz. Onlar oralarla pazarlıktadır ve oralar ismine adımlarını atarlar. Müesses güçler hiçbir vakit o ülkedeki bu cins siyaseti de sevecek diye bir şey yok. Artık Türkiye’de Erdoğan’ı seven var sevmeyen var. Birinci seçildiğimizde yüzde 34.2’yle geldik. İki parti geldik. Bir CHP vardı, bir biz vardık. Ancak parlamentonun yüzde 63’üne sahiptik. Ondan sonraki süreçte lokal seçimlerde farklı oylar aldık, genel seçimlerde onun fevkinde oylar aldık. Cumhurbaşkanlığında yüzde 52’ye kadar tırmandık. Fakat mahallî seçimde daha farklı oylar aldık. Artık içeride ve dışarıda bunu istediği üzere pahalandırmak suretiyle AK Parti’ye yüklenmek isteyenler oluyor. Dışarıda Batıcı, hâkim güçler, bilhassa çıkar şebekeleri bize her vakit çok berbat yaklaşmışlardır. Biz bunlara hiçbir vakit prim vermedik. Kararlılıkla yolumuza devam ettik. Bundan sonra da tıpkı şeyler olacak. Sayın Trump’ın o gün yaptığımız görüşmede arkadaşlarıma kullandığı sözler, onlara yönelik ortaya koyduğu tutum, takdire şayandır. Ben de esasen kendilerine bu cins tutumlarını sevdiğimi belirttim.
‘HAFTER LİBYA’DA KORSANDIR’
(Libya’daki gelişmeler ve 6 vatandaşımızın kaçırılması) Libya ile bizim aslında askeri mutabakatımız var. Bunu daha da güçlendirdik. Orada BM’nin milletlerarası hukuka nazaran muhatabı Sarrac’tır. Hafter şu anda orada tam manasıyla korsan hareket yapmıştır; korsan pozisyonundadır. Biz de bugüne kadar bütün görüşmelerimizi Sarrac’ın grubuyla yaptık. Ben bugüne kadar Hafter’le muhatap olmadım. Artık BM’nin de buna nazaran adımlarını atması lazım. Şu an Sarrac ve grubu kaybedilen yerleri her geçen gün tekrar geri alıyorlar. Temenni ederiz ki kısa vakitte Libya’da da bir seçime gitme imkanı doğar. Halk kendi haklarını demokratik yollarla temsil etme imkanı yakalar.
‘YENİ JAPON İMPARATORU ÇOK MÜTEVAZI’
Yeni İmparatorun (Japonya) evvelkine nazaran daha genç, 59 yaşında, olması hasebiyle daha dinamik, mütevazı bir yapısı var. Kapıya kadar gelerek beni İmparatoriçeyle birlikte karşıladılar. Bir arada çıktık, görüşmemizi yaptık. Yeniden kapıya kadar geldi ve uğurladı. Bu mütevazı hal aslında geleneklerinde var. Yarım saat görüşmemiz oldu. Kendisini Türkiye’ye davet ettim. Biliyorsunuz yurt dışına çıkış için İmparatora müsaadeyi hükümet veriyor. Bu mevzuyla ilgili olarak da “Biz Sayın Başbakan’la görüşürüz, ona da söyleriz, sizi Türkiye’de ağırlayalım” dedik. Zira İmparatoriçe Türkiye’ye gelmemiş lakin Türkiye’yi sevdiğini söyledi. “O halde bekliyoruz” dedik.
‘ANLAYACAKLARI LİSANDA KONUŞMASINI BİLİRİZ’
(Doğu Akdeniz krizi) Hukuk içinde atılması gereken adımları atıyoruz. Bundan sonra da bu türlü götürmeye çalışacağız. Lakin karşımıza hukuk tanımazlar çıkarsa, onların anlayacağı lisan neyse o lisanla de konuşmasını biliriz. Orada hiçbir hukuku olmayanların kendilerine hak istihsal etmeleri kabul edilebilir bir şey değil. Esasen Güney Kıbrıs bugüne kadar hiçbir vakit hukukla hareket etmedi. AB’ye girişi şaibeli olan Güney Kıbrıs Rum İdaresi oradan aldığı güçle KKTC’yi korkutmaya çalışıyor. AB de dürüst hareket etmiyor. Bürgenstock’ta KKTC’ye en büyük haksızlık yapılmıştır. Referandumda ‘hayır’ dediği halde Güney Kıbrıs AB’ye alınmıştır; Kuzey Kıbrıs ‘evet’ dediği halde alınmamıştır. AB’nin mali yaptırımlar noktasında da Kuzey Kıbrıs’a ödemesi gereken para ödenmemiştir. Artık biz bu AB’ye nasıl inanalım? Bunlar dürüst değil. Bunların hepsi gaspçı. Burada da yaptıkları yeniden bu.