MERT İNAN İstanbul – Kahramanmaraş sarsıntılarının akabinde mümkün Büyük Marmara zelzelesinin İstanbul’da yaratacağı risklere yönelik önlemler tartışılırken geçmişten bugüne süregelen ihmaller ise gün yüzüne çıkmaya devam ediyor. 17 Ağustos 1999 zelzelesinden sonra İstanbul’un farklı ilçelerinde orta hasarlı olarak belirlenen 1359 binanın tamir ve güçlendirme süreçlerinin 2021’e kadar yapılmadığı ortaya çıktı.
Bu binaların durumun 2020’de gündeme geldiği, yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 21. hususunda yapılan değişiklikle 3 ay içerisinde güçlendirilmesi, mühlet bitimini müteakip yıkımının başlatılmasının gerektiği lakin verilen mühletin pandemi nedeniyle 3 ay uzatıldığı bilgisi İstanbul Vilayet Afet Risk Azaltma Planı’na şöyle yansıdı:
“Orta hasarlı 1359 bina ile ilgili olarak ilçe belediyeleri ile yürütülen çalışmalar sonrasında 548’inin yıkıldığı, 70 binanın güçlendirme süreçlerini tamamladığı, 103 binanın 6306 sayılı yasa kapsamına alındığı, 32 binanın adresi bulunamadığından, belediye ve muhtarlıkça düzenlenen tutanakla listeden düşürüldüğü, 17 binanın adresinin tespit çalışmalarının devam ettiği, 21 bina için yürütmeyi durdurma kararı alındığı, 67 binanın yinelenmiş süreç olduğu, 538 binanın tebligatlarının tamamlandığı ve süreçlerinin devam ettiği anlaşılmıştır.”
İVME KAZANDIRACAK
Depreme hazırlıkta yaşanan gecikmede bina yahut kat maliklerinin maddi kayıp yaşamama isteğinin hissesi olduğuna dikkat çeken şehir plancısı Erhan Demirdizen, “İBB’nin verdiği kentsel dönüşüm kredi takviyesi değerli bir adım. Artık eski ruhsata nazaran dönüşüm sağlanacak. Bu durum eski binayı motamot yapma imkânı sağladığından dönüşümde ivme kazanacaktır” dedi.
İMARA AÇILAN ALANLAR
Mimarlar Odası Lideri Eyüp Muhçu da 1999 zelzelesinden sonra konut bazlı dönüşüm projelerinde istenilen ivmenin yakalanamadığını belirterek, şunları dedi: “İstanbul ve Marmara Bölgesi’nde afet riskinin azaltılması istikametinde hazırlanan tedbirler, ne yazık ki imar artışları ve kentlerin genişlemesiyle riskleri daha da arttırdı. İstanbul için hazırlanan 1/100 binlik plan maalesef delik deşik edildi. Bu planda imara açılmaması gerektiği belirtilen birçok alan imara açıldı. İstanbul sarsıntı master planında acil yıkılması gereken yapı yahut semtlerin durumu ile yapılaşmadan arındırılması gereken yerlere ait çalışmalar çabucak hemen hiç yapılmadı. 1359 bina ile ilgili süreçlerin bile 20 yılı aşkın müddette aksaması durumu özetliyor.”
OLASI ZELZELEDE 25 BİN BİNADA ÇOK AĞIR HASAR BEKLENİYOR
İstanbul Büyükşehir Belediyesi datalarına nazaran İstanbul’daki yapıların yüzde 66’sı 1-4 katlı binalardan oluşurken, 5-8 kat yüksekliğindeki yapıların oranı yüzde 32 civarında. 9-19 kat ortası yapılar genel bina stoğunun yüzde 2’sini oluştururken, kent genelinde 1980’den evvel yapılan binaların oranı yüzde 22, 1980 ile 2000 yılları ortasında yapılanların yüzde 46, 2000’den sonra yapılan binaların oranı ise yüzde 32 olarak aktarılıyor. Kentteki betonarme bina oranı yüzde 83, tünel kalıpla yapılan bina oranı yüzde 1, ahşap yapılar yüzde 0.7, yığma bina yüzde 15, çelik yapılar yüzde 0.2 ve prefabrik yapılar da yüzde 0.2 olarak kayda geçmiş durumda. Modellemelerde ise Marmara Denizi’nin kuzeyinde gerçekleşecek 7.5 büyüklüğündeki sarsıntı senaryosuna nazaran kent genelinde 45 bin 534 binanın ağır hasarlı, 25 bin 380 binanın da çok ağır hasar göreceği belirtiliyor.