Kuraklık tehdidine karşı hareket planı hazırlayan Tarım ve Orman Bakanlığının, “Suda Sıfır Kayıp” sloganı ile başlattığı seferberlik de yaygınlaştırılıyor.
Bakanlığa bağlı Su İdaresi Genel Müdürlüğü, DSİ ve Tarım Islahatı Genel Müdürlüğü başta olmak üzere birçok ünite kuraklığa karşı çalışmalar yürütüyor.
Tarım Islahatı Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Bakan Kirişci tarafından kamuoyu ile paylaşılan “2023-2027 Devri Türkiye Ziraî Kuraklıkla Çaba Stratejisi ve Aksiyon Planı” ile ziraî kuraklık konusunda kamuoyunun şuurunun artırılması, sürdürülebilir ziraî su kullanımının planlanması, kuraklığın yaşanmadığı devirlerde gerekli önlemlerin alınması ve kriz periyotlarında aktif gayret programı uygulanarak kuraklığın tesirlerinin en aza indirilmesi amaçlanıyor.
Plan, ziraî kuraklık iddiasına dayalı kriz idaresi uygulanmasını öngörüyor. Vilayet bazında yağış ve toprak nem dataları ile yeraltı ve yerüstü sularının rasat pahaları izlenecek. Bu kıymetlere dayanarak belirlenecek eşik düzeylere nazaran de vilayet kriz idare planları oluşturulacak.
Su-nüfus projeksiyonları hazır
Akdeniz jenerasyonunda yer alan Türkiye, yüksek risk kümesi ülkeler ortasında kabul ediliyor. Önümüzdeki 100 yıl için yapılan iklim değişikliği varsayımlarına nazaran, ülkede su kaynaklarının yaklaşık yüzde 25 oranında azalması bekleniyor. Gerekli önlemler alınmadığı takdirde, 2050 yılından itibaren Türkiye’nin su meşakkati yaşayan ülkeler ortasında yer alacağı varsayım ediliyor.
Su İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından, iklim değişikliğinin su kaynaklarına beklenen tesirlerine yönelik 2100 yılına kadar su-nüfus projeksiyonları belirlendi. Su kaynaklarının korunması, verimli ve sürdürülebilir kullanımıyla ilgili planlar ile su siyasetlerinin hayata geçirilmesi için çalışmalar yürütülüyor.
Su verimliliği seferberliği
Toplum genelinde su verimliliği kültürünün oluşturularak kaynakların sürdürülebilir kullanımının teşvik edilmesi niyetiyle, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayesinde “Suda Sıfır Kayıp” prensibiyle başlatılan Ulusal Su Verimliliği Seferberliği çerçevesinde 31 Ocak 2023 tarihinden bu yana etkinlikler gerçekleştiriliyor.
Seferberlik kapsamında içme-kullanma suyunun yanı sıra tüketimin yüksek olduğu tarım ve sanayi başta olmak üzere tüm dallarda suyun verimli ve sürdürülebilir kullanımı için çalışmalar yürütülüyor. Etkinliklerle, su idaresi konusunda sorumlu ve ilgili paydaşlarla su verimliliğinin hayat üslubu haline getirilmesi, su verimliliği kültürünün oluşturulması hedefleniyor.
Su gerilimi baskısı olmadan, ömür standartlarını düşürmeden “suda sıfır kayıp” şuuru ile bütün kurum/kuruluşlar, çiftçiler, endüstriciler, çocuklar özcesi her bir vatandaşın suyu verimli kullanmasına yönelik çalışmalar sürdürülüyor. Bu kapsamda içme-kullanma suyu, tarım ve sanayi dallarına yönelik hazırlanan 165 rehber doküman ilgililere ulaştırılıyor.
Öte yandan, su verimliliği seferberliği ile ilgili farkındalığın artırılması gayesiyle hazırlanan suverimliligi.gov.tr internet sitesi hizmete sunuldu. Seferberlik kapsamında gerçekleştirilen etkinliklere, hazırlanan dokümanlara ve öteki bilgilere internet sitesi üzerinden ulaşılabiliyor.
Su Verimliliği Strateji Evrakı ve Hareket Planı
Su İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından ayrıyeten “Değişen İklime Ahenk Çerçevesinde Su Verimliliği Strateji Dokümanı ve Hareket Planı” hazırlandı. Plan kapsamında, 2100 yılına kadar içme suyu sistemlerindeki su kaybı oranının yüzde 10’a indirilmesi, ziraî sulama sistemlerinde randıman oranının yüzde 75’e çıkarılması, endüstride suyun en az yüzde 50 oranında daha verimli kullanılması ve kişi başı su tüketiminin günlük 75 litreye düşürülmesi hedefleniyor.
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci tarafından onaylanan evrakın Cumhurbaşkanlığı genelgesi olarak yayımlanması öngörülüyor.
Binalarda su verimliliği hedefi
Vatandaşların meskenlerinde ve iş yerlerinde benimseyebilecekleri uygulamalara yönelik Binalarda Su Verimliliği Maksadı ve Uygulama Kılavuzu hazırlandı. Kılavuzda belirtilen uygulamaların hayata geçirildikten sonra sürdürülebilirliğinin sağlanması için kontrol sistemine ait Sistem Heyetimi Talimatı da yayımlandı.
Talimat kapsamında, su verimliliği uygulamalarının yaygınlaştırılması için su verimliliği ünitelerinin kurulması, mevcut durum tespiti, planlama, gereksinimlerin belirlenmesi ve temini, eğitim ve farkındalık oluşturma, uygulama ve raporlama başlıklarında 7 adım oluşturuldu.
Belirlenen stratejilerin vatandaşlara ulaştırılması ve uygulamaların yaygınlaştırılması için kelam konusu dokümanlar Bakanlıklar, valilikler ve belediyeler başta olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşlarına resmi yazıyla iletildi. Hazırlanan dokümanlarla, “azalt, tekrar kullan ve değiştir” olmak üzere üç değerli stratejinin hayata geçirilmesi planlanıyor.
Alternatif su kaynaklarının kullanımı
Su verimliliği için yağmur suyu hasadı, gri su sistemleri, kullanılmış ve denize akan suların uygun formda arıtılmasından sonra tekrar kullanılması, deniz suyunun arıtılması üzere alternatif kaynakların kullanımına imkân veren uygulamaların benimsenmesi için mevcut yasal ve teknik altyapının geliştirilmesi amaçlanıyor.
Su kaynaklarında iklim değişikliğine ahenk çalışmaları kapsamında da çalışmalar yapılıyor. İklim değişikliğine karşı direncin artırılması niyetiyle su fiyatlandırması, gri suyun kullanımı ve yağmur suyu hasadı üzere ahenk faaliyetleri ile ilgili yarar maliyet ve yapılabilirlik tahlil çalışmaları gerçekleştirilerek bahis ile ilgili büyükşehir belediyelerine eğitim veriliyor.
Kuraklık idare planları
Muhtemel kuraklık risklerinin olumsuz tesirlerinin taban seviyeye indirilmesi, su ve besin arzında sürdürülebilirliğin sağlanması ve kuraklıklara karşı hazırlıklı olunması gayesiyle Kuraklık İdare Planları hazırlanıyor. Planlar kapsamında; havza ölçeğinde kuraklık tahlilleri yapılarak mevcut ve gelecek su potansiyeli doğrultusunda tarım, içme suyu, sanayi, ekosistem, turizm kesimlerine kuraklığın tesirleri tespit ediliyor.
Olası kuraklık durumlarına hazırlıklı olunması niyetiyle da buna güçlü bitkilerin ekimi, sulama sistemlerinin modernizasyonu, alternatif su kaynaklarının kıymetlendirilmesi, sulama randımanının artırılması üzere önlemler belirleniyor.
15 havzada çalışmaları devam eden kelam konusu planlar 2023 yılı sonu prestijiyle tüm havzalarda tamamlanacak.
Sektörel Su Tahsis Planları
Havza ölçeğinde su kaynaklarının arz-talep istikrarının eşzamanlı sağlanması, en fazla su talep eden tarım bölümünün iklim değişikliğinin olumsuz tesirlerinden en az formda etkilenmesine yönelik önlemleri içeren ve “suya nazaran tarım” unsurundan hareketle Sektörel Su Tahsis Planları hazırlanıyor.
Planlarda, su potansiyelindeki azalma durumları da göz önüne alınarak en kırılgan bölüm olan tarımda eser deseni, sulama vakit planlaması üzere tedbirler belirleniyor. Böylelikle hem besin güvenliğinin sağlanması hem de çiftçilerin ekonomik çıkarının en üst düzeye çıkarılması hedefleniyor.
Ulusal Su Şurası oluşturuluyor
Su-gıda-enerji-ekosistem bağını temel alan, su arzının kısa ve uzun vadeli siyasetlerinin, planların ve stratejilerinin oluşturulması, izlenmesi, geliştirilmesi faaliyetlerini yürütecek Ulusal Su Heyeti oluşturulması için de harekete geçildi.
Su Kanun Taslağı hazırlandı
Türkiye’nin muhtaçlıklarını karşılayabilecek nitelikte su kaynaklarının sürdürülebilir formda korunması, kullanılması, uygunlaştırılması, geliştirilmesine yönelik Su Kanunu Taslağı hazırlandı.
Şehirlerin uzun vadeli içme suyu temininin kesintisiz karşılanması için birinci olarak 2008 yılında “81 Vilayet Merkezinin İçme, Kullanma ve Sanayi Suyu Temini Aksiyon Planı (2008-2012)” hazırlanmıştı. Kelam konusu Aksiyon Planı 2010, 2013 ve 2015 yıllarında ise revize edilmişti.
2020 yılında güncellenen Aksiyon Planı ile 81 vilayet merkezinin 2055 yılına kadar olan gereksinimleri ve bu gereksinimlerin ne halde karşılanabileceği değerlendirildi. 81 vilayet merkezinin İçme, Kullanma ve Sanayi Suyu Temini Hareket Planı ile Türkiye genelindeki 81 vilayet merkezinde mevcut ve gelecekte muhtaçlık duyulacak içme, kullanma ve sanayi suyu ölçüleri, nüfus projeksiyonları ekseninde, her vilayet merkezi için başka ayrı tespit edildi. Bu hareket planının yanı sıra, nüfusu 100 binden fazla olan ilçe merkezleri için de hareket planı hazırlandı.
“Suyun verimli kullanımı, ulusal ve global bir mevzudur”
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, yaptığı değerlendirmede global ısınmanın getirdiği iklim değişikliğinin en fazla su konusunu tehdit ettiğini belirtti.
Suyun verimli kullanılmasının büyük değer taşıdığına dikkati çeken Kirişci, “Hayatımızdaki yeri ve değeri tartışılmaz olan suyun verimli kullanımı, kurumsal değil ulusal ve global bir konudur. Tatlı su kaynaklarının korunması ile su kaynaklarının verimli ve sürdürülebilir formda kullanılması hayati değere sahiptir” tabirlerini kullandı.
Su verimliliği seferberliğini başlattıklarını vurgulayan Kirişci, içme suyu sistemlerindeki kayıpları önlemek için belediyeler ile iş birliği içinde çalışmalar yürüttüklerini söyleyerek, “Değişen iklim nedeniyle, su kaynakları üzerinde oluşan olumsuz etkiyi, verimlilik uygulamaları ile bertaraf edebiliriz. Ülkemizin su kaynaklarının tek bir damlasının dahi israfına tahammülümüz yoktur” notunu düştü.
Emine Erdoğan’ın himayesinde başlatılan ‘Su Verimliliği Seferberliği’ne değinen Kirişci, “Su israfının önlenmesi lakin topyekun bir seferberlik ile mümkündür. Bu seferberlik ruhu, kurumsal, bölgesel, kültürel ve sektörel sınırlamalara maruz kalmadan ülke geneline yayılmalıdır” diye konuştu.