Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Murat Uysal, bankanın kurumsal şeffaflığını artırmaya ve siyaset irtibatını güçlendirmeye yönelik birtakım güzelleştirme adımları üzerinde çalıştıklarını belirterek, “Para siyaseti süreçlerinin dizaynında, başta enflasyon ve iktisadi faaliyet olmak üzere makroekonomik göstergelerin tamamını dikkate alan bilgi odaklı bir yaklaşım ile hareket edeceğiz” dedi.
Uysal, finansal istikrara katkı sağlamak için mecburî karşılıklar başta olmak üzere tasarruflarında bulunan araçları aktif halde kullanacaklarını vurguladı.
Mevcut gelişmelerin para siyasetinde hareket için bir hareket alanı oluştuğuna işaret ettiğini kaydeden Uysal, “Bu çerçevede Para Siyaseti Heyeti (PPK) açıklanan bütün bilgileri tahlil ederek, ortak akıl ve istişare çerçevesinde uygun kararı verecektir” dedi.
İstikrar vurgusu yaptı
Uysal, önümüzdeki devirde rezervleri güçlendirmek hedefiyle mevcut araçlarda da revizyona gidilebileceği sinyalini verdi. Anadolu Ajansı’nın sorularına Uysal’ın verdiği cevaplar şöyle:
– İlk açıklamanızda fiyat istikrarın yanı sıra finansal istikrar vurgusu da vardı. Bunu nasıl okumalıyız?
Kapsayıcılığı yüksek ve gelişmiş bir finansal sistemin varlığı, para siyaseti transfer düzeneğinin sağlıklı işleyişi açısından bir ön şart niteliğindedir.
İktisadi aktörlerin finansmana erişimi, üretim ve ihracat başta olmak üzere istikrarlı bir makroekonomik görünüm için temel öge. Ayrıyeten fiyat istikrarı ve finansal istikrar ayrılmaz bir bütünün kesimi. Fiyat istikrarı olmadan finansal istikrar sağlanamaz.
Öte yandan finansal istikrarın güçlü olmadığı bir iktisatta fiyat istikrarı kalıcı olmaz. Münasebetiyle biz finansal kesim ve gerçek bölüm etkileşimini yakından izleyerek finansal sistemin sıhhatini da gözetmek ve buna yönelik olarak araç setimizi daima olarak geliştirmek durumundayız. Önümüzdeki periyotta, finansal istikrara katkı sağlamak hedefiyle mecburî karşılıklar başta olmak üzere tasarrufumuzda bulunan araçları faal bir biçimde kullanacağız.
Dengelenmeye katkı
Bunun yanı sıra, finansal istikrara dair uzun vadeli yapısal çalışmalara da dayanak vermeye devam edeceğiz. Alternatif finansman kaynaklarının gelişmesi ve araç çeşitliliğinin artması gerçek bölüm başta olmak üzere hane halkı ve öteki iktisadi aktörlerin finansman ve tasarruf kararlarını destekleyerek makroekonomik dengelenmeye katkı sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sermaye piyasalarının derinleşmesi kapsamında atılacak adımlara Merkez Bankası olarak daha fazla katkı yapmaya devam edeceğiz.
– Büyüme ve ödemeler istikrarına ait değerlendirmeniz nedir?
Son devirde bilgiler iktisadi faaliyette toparlanma eğiliminin sürdüğüne işaret ediyor. Toparlanma eğiliminde özel tüketim ve kamu harcamalarının yanı sıra net ihracat da kıymetli katkı sağlıyor.
Küresel büyüme görünümündeki zayıflamaya karşın gerek mal ticareti gerekse turizm ve nakliyat hizmetleri artış eğilimini korumakta.
Türkiye’nin dünya ihracat pazarındaki hissesinin 2013’ten beri artış eğiliminde olması rekabet gücümüzde güzelleşme olduğunu gösteriyor. Kelam konusu gelişmelerin tesiriyle cari istikrarda süratli güzelleşme görmekteyiz. Yılsonunda cari istikrarın sıfıra yakın gerçekleşmesini bekliyoruz.
– Rezerv artırma planınız var mı?
Yakın devirde gerek cari açığın kapanması gerekse kısa vadeli borçluluğun azalma eğilimine girmesi rezerv yeterliliği göstergelerinde bir ölçü güzelleşme sağladı. Bununla birlikte, uygun şartların oluşması kaydıyla dışsal şoklara karşı bir sigorta niteliğinde olan milletlerarası rezervleri artırma tarafındaki niyetimizi koruyoruz.
Araç revizyonu…
Mevcut durumda zati reeskont kredileri aracılığıyla rezerv biriktirme imkanımız var. Öte yandan güç ithalatçısı kamu kuruluşlarına yapılan döviz satışları ise rezervleri azaltıcı tesir yapmakta. Önümüzdeki periyotta global konjonktür ve sermaye akımlarının seyrine bağlı olarak, rezervlerimizi güçlendirmek maksadıyla mevcut araçlarımızda revizyona gidebiliriz.
Bağımsızlık kavramı
– Fitch de not düşüşünde Merkez Bankası bağımsızlığına vurgu yaptı. Bu bahisteki görüşünüz nedir?
Bu kavram üzerinde kıymetlendirme yaparken gaye ve araç bağımsızlığını birbirinden ayırmak gerekir. Merkez Bankası bağımsızlığı ile kastedilen araç bağımsızlığıdır. Bu da Merkez Bankası’nın verilen vazifeleri yerine getirirken kullanacağı araçlar ve yolu kendi inisiyatifi ile belirlemesi manasına gelir.
Araç bağımsızlığı konusu Merkez Bankası Kanunu çerçevesine net olarak tanımlanmıştır. Buna nazaran Merkez Bankası’nın kendine verilen misyonları yerine getirmek için para siyaseti araçlarını belirleme ve uygulama yetkisi bulunmaktadır. Bu çerçevede rastgele bir değişiklik kelam konusu değildir.
Fiyat istikrarı ve büyüme
– Sizce fiyat istikrarı ve büyüme ortasında bir çelişki var mı?
Bu iki kavram çelişmiyor, bilakis birbirini destekliyor. Sağlıklı ve kapsayıcı bir büyüme fiyat istikrarının sürdürülebilirliğini güçlendirir. Fiyat istikrarı ise meçhullüğü azaltıp faizleri düşürerek büyüme potansiyelini dayanaklar.
Özellikle mevcut devirde enflasyondaki düşüş sürecinin devamlılığının, risk primimizin düşmesi ve iktisattaki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük ehemmiyet taşıdığını değerlendirmekteyim.
Şeffaflık ve irtibat ön planda
– ‘İletişim kanallarının en üst seviyede kullanılacağı’ taahhüdünde bulundunuz. Düşündüğünüz adımlar neler?
Merkez Bankası’nın fiyat istikrarı doğrultusunda uyguladığı siyasetlerin aktifliği ve hesap verme sorumluluğu açısından irtibat siyasetleri büyük kıymet taşımaktadır.
TCMB, bilhassa 2001’deki kanun değişikliğinin akabinde kurumsal olarak güçlü irtibat kanalları geliştirmiş bir kurum. Yeni periyotta çalışma arkadaşlarımla bu gayretleri daha da ileri götürme uğraşında olacağız. Bankamızın faaliyetleri hakkında kamuoyuyla çeşitli platformlarda tesirli, şeffaf ve kapsayıcı bir irtibat kurulmasının amaçlarımıza ulaşma noktasında kıymetli katkılar sağlayacağına inanıyorum.
Kurumsal şeffaflığımızı artırmaya ve siyaset irtibatımızı güçlendirmeye yönelik kimi düzgünleştirme adımları üzerinde çalışıyoruz. Örneğin, para siyaseti karar alma süreci ve alınan kararların münasebetlerine dair daha fazla bilgi paylaşacağız. Merkez Bankası piyasa süreçlerine ait data paylaşımımızı güçlendireceğiz.
Ayrıca, Merkez Bankası’nın para siyaseti ve genel hususlarda yaklaşımına dair daha sık ve daha somut bilgi paylaşımı yapacağız. Toplumun tüm kesitlerine fiyat istikrarının değerini ve bu süreçte Merkez Bankası’nın rolünü anlatmaya yönelik faaliyeti sürdüreceğiz.
Uyumlu çalışma
– Para siyaseti stratejisinde besbelli değişim beklemeli miyiz?
Önümüzdeki devirde para siyaseti süreçlerinin dizaynında, başta enflasyon ve iktisadi faaliyet olmak üzere makroekonomik göstergelerin tamamını dikkate alan bilgi odaklı bir yaklaşım ile hareket edeceğimizi belirtmek isterim. Ek olarak, mikro dinamikleri ve saha bilgilerini de yakından takip etmeye devam edeceğiz. Para siyasetinin aktifliğini artırmak ismine başta finansal bölüm, gerçek dal ve kamu kısmı süreçlere girdi sağlayacak tüm taraflarla ahenk içinde çalışacağız.
Fed’in adımları nasıl tesirler?
– Son devirde gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti duruşlarında genişleyici istikamette beklentiler ön plan çıkıyor. Bu gelişmelerin Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelere tesirini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Yakın periyotta global iktisadi faaliyetin ve dış ticaret eğiliminin değerli ölçüde zayıflaması ve gelişmiş ülke ekonomilerinde enflasyona dair aşağı istikametli risklerin belirginleşmesiyle başta Fed ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının genişleyici para siyaseti adımları atacaklarına ait beklentilerin güçlendiğini görüyoruz.
Küresel para siyasetlerinde gevşeme tarafında adımlara ait beklentiler bilhassa gelişmekte olan ülke finansal varlıklarına yönelik talebi ve risk iştahını destekliyor. Bununla birlikte, korumacılık tedbirleri ve öteki global belirsizliklere dair gelişmeleri yakından takip ediyoruz.
Zorunlu karşılık ve ihtiyat akçesi
– 8 Temmuz tarihinde TBMM’ye gönderilen yeni torba yasa teklifinde yer alan Merkez Bankası ile ilgili konular hakkında yorumlarınız nelerdir?
İlgili yasa teklifinde, Merkez Bankası ile bağlı olarak zarurî karşılıklar, finansal kuruluşlardan yüksek frekanslı bilgi temini ve ihtiyat akçesi olmak üzere üç temel başlıkta düzenlemeler öngörülmektedir. Zarurî karşılıklarla ilgili düzenlemeyle Merkez Bankası’nın bilanço içi ve bilanço dışı uygun görülen kalemleri de dikkate alacak formda mecburî karşılıklar kapsamında yetki alanı genişletilmektedir.
Söz konusu değişiklikle birlikte Merkez Bankası’nın para siyaseti araç seti genişleyecek ve finansal istikrara sağlayabileceği katkı artacaktır. Emsal biçimde, yüksek frekanslı bilgilere erişim imkânı Merkez Bankası’nın bilgi setini güçlendirerek yeni devirde benimseyeceği data odaklı para siyaseti karar süreçlerini destekleyecektir. Son olarak, ihtiyat akçesiyle ilgili düzenleme aracılığıyla mevzuat altyapısı Türk Ticaret Kanunu ile uyumlaştırılmaktadır.
Makul gerçek getiri çerçevesi
– Gelecek devirde para siyaseti nasıl seyir izleyecek?
Para siyaseti ve alınan başka önlemlerin katkısıyla enflasyonun geçtiğimiz ekimden bu yana gerilemekte olduğunu gözlemliyoruz. Ayrıyeten son devirde enflasyonun düzey ve oynaklığındaki düşüşle birlikte enflasyon beklentilerinin gerilediğini görmekteyiz.
Gerek enflasyon dinamiklerinde gerekse fiyatlama davranışlarında bir güzelleşmenin başladığı görülmektedir. 2019’da maliyet baskılarının azalması ve iç talep şartlarındaki zayıflamanın tesirleriyle dezenflasyon sürecinin devam etmesini bekliyoruz.
Ortak akıl ve istişare
Bütün bu gelişmeler para siyasetinde hareket için bir hareket alanı oluştuğuna işaret ediyor. Bu çerçevede Para Siyaseti Heyeti açıklanan bütün bilgileri tahlil ederek, ortak akıl ve istişare çerçevesinde uygun kararı verecektir. Elbette enflasyondaki olumlu eğilimin devamını sağlamak için para siyasetinin temkinli bir duruş sergilemeye devam etmesi değer taşıyor, lakin burada sıkılık derecesini nominal değil gerçek faizler üzerinden tanımlamak daha yanlışsız olur.
Enflasyon görünümünü etkileyen bütün faktörleri yakından izleyerek, gerek beklentiler gerekse kendi projeksiyonlarımızı dikkate alan makul bir gerçek getirinin korunduğu bir çerçeveyi temel alacağımızı söz edebilirim.