FETÖ’nün darbe teşebbüsünün akabinde cumhuriyet başsavcılıkları tarafından 100 binin üzerinde soruşturma yürütüldü. Soruşturmaların tamamlanması sonrasında darbecilerin hakim karşısına çıkarılması gayesiyle açılan 289 davadan bugüne kadar 265’i karara bağlandı. Sona eren davalarda, 2 bin 260’ı ömür uzunluğu olmak üzere 3 bin 664 sanık hakkında mahkumiyete hükmedildi. Yargılamaları tamamlanan davalarda bin 206 sanık ağırlaştırılmış müebbete çarptırıldı. Sanıklardan 17’si 141 sefer, 1’i 140 kere ağırlaştırılmış müebbete çarptırıldı. Bir sanık hakkında 137 kere ağırlaştırılmış müebbete karar veren mahkemeler, 31 sanık hakkında 4’er sefer, 4 sanık hakkında 3’er kere, 2 sanık hakkında 28 defa ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına hükmetti.
Ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası alanlar ortasında eski 71 general, 813 subay, 172 astsubay, 49 uzman çavuş, 4 polis memuru da yer aldı.
24 dava sürüyor
Eski 20 general, 396 subay, 117 astsubayın da ortalarında bulunduğu sanıklardan bin 54’üne müebbet mahpus cezası veren mahkemeler, bin 404 kişi hakkında 1 yıl 2 ay ila 20 yıl ortasında değişen mahpus cezalarına hükmetti. Mahkeme heyetleri, tamamlanan davalarda 2 bin 609 sanığın da beraatini kararlaştırdı. Davalardan 24’ünde ise yargılamalar sürüyor.
İlk karar Erzurum’dan
15 Temmuz darbe teşebbüsüne ait yurt genelindeki açılan davalarda birinci karar Erzurum’da açıklandı. Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanan kelamda “Erzurum Sıkıyönetim Komutanı” kurmay albay Murat Koçak ile kurmay binbaşı Murat Yılmaz, 5 Ocak 2017’de “Anayasayı ihlal” cürmünden farklı başka ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırıldı. Darbe davalarındaki birinci karar olma özelliğini taşıyan karar, 14 Temmuz 2017’de Yargıtay 16. Ceza Dairesince onanarak katılaştı.
Ankara’daki birinci karar
Ankara’da görülen darbe davalarında birinci karar, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Fahri Kasırga’nın alıkonulmasına ait davada 15 Haziran 2017’de açıklandı. Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi, 18 sanığı ağırlaştırılmış müebbet ve 12’şer yıl, 5 sanığı ise müebbet ve 10’ar yıl mahpus cezasına çarptırdı. Davanın sanığı eski Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Kumandanı kurmay albay Muhsin Kutsi Barış da “kişiyi hürriyetinden alıkoyma” kabahatinden 12 yıl mahpusa mahkum edildi.
Sahil Güvenlik Komutanlığındaki hareketlere ait davanın görüldüğü Ankara 17. Ağır Ceza Mahkemesi, 27 Ekim 2017’de belgeyi karar bağladı. Ortalarında periyodun Kıyı Güvenlik Kumandanı eski tümamiral Hakan Üstem’in de bulunduğu 28 sanıktan 2’si “anayasal nizamı ihlale teşebbüs” cürmünden ağırlaştırılmış müebbete, Üstem ile birlikte 25 sanık ise müebbet mahpus cezasına çarptırıldı. Deniz Kuvvetleri Komutanlığındaki darbe teşebbüsü aksiyonlarına ait dava 6 Mart 2018’de karara çıktı.
Aralarında eski tuğamiraller İrfan Otomobilci ve Murat Şirzai’nin bulunduğu 47 sanık ağırlaştırılmış müebbete, 18 sanık ise müebbet mahpusa mahkum edildi.
Ömer Halidemir’in şehit edilmesi davası
15 Temmuz’da Özel Kuvvetler Komutanlığını ele geçirmek isteyen darbeci general Semih Terzi’yi vurarak teşebbüsünün seyrini değiştiren astsubay Ömer Halisdemir’in şehit edilmesine ait davanın karar duruşması, 19 Nisan’da Sincan Ceza İnfaz Kurumları Yerleşkesi’nde yapıldı.
Ankara 14. Ağır Ceza Mahkemesi, 18 sanığın tamamını Halisdemir’e yönelik “nitelikli taammüden öldürme” kabahatinden hatalı buldu ve sanıklara ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası verilmesine hükmetti. Bu sanıklardan 5’i, “Anayasal sistemi ortadan kaldırmaya teşebbüs” cürmünden da ağırlaştırılmış müebbete mahkum edilirken 13’ü hakkında fiilden sonraki davranışlarını dikkate alınarak müebbet mahpus cezası verildi.
Olay günü Ankara’yı kana bulayan tankları kullanan darbeciler Ankara 18. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı. Mahkeme, 11 sanığa ağırlaştırılmış müebbet, 27 sanığa müebbet mahpus cezası verdi. 14 sanığın da çeşitli müddetlerde mahpus cezalarına çarptırıldığı davada, darbe teşebbüsü sırasında er olarak vatani misyonlarını yapan 11 sanık ise beraat etti.
Genelkurmay çatı davası
Darbe teşebbüsü sırasında Genelkurmay Başkanlığındaki aksiyonlara ait ortalarında darbenin askeri kanadındaki planlayıcı ve icracılarından oluşan kelamda “yurtta sulh konseyi” üyelerinin de bulunduğu 224 sanıklı Genelkurmay “çatı” davası, 20 Haziran 2019’da karara bağlandı.
Ankara 17. Ağır Ceza Mahkemesi, 224 sanıktan 133’ünü en az birer kere ağırlaştırılmış müebbete, 16’sını müebbete, 5’ini “anayasayı ihlale yardım” kabahatinden 12,5 ile 15 yıl ortasında mahpusa, 24 sanığı ise FETÖ üyeliğinden 7 yıl 6 ay ile 12 yıl ortasında değişen müddetlerde mahpusa mahkum etti.
Sanıklardan 33’ü hakkında beraat kararı veren mahkeme, ortalarında FETÖ elebaşı Fetullah Gülen’in de bulunduğu 13 firari sanığın evrakının ayrılmasına hükmetti. Mahkeme, kurul üyesi olduğu belirtilen 20 sanığı “yönetici” sıfatıyla yurt genelindeki bütün darbe hareketlerinden sorumlu tuttu.
Buna nazaran, eski Hava Kuvvetleri Kumandanı ve Yüksek Askeri Şura (YAŞ) üyesi Akın Öztürk, eski tümgeneraller Kubilay Selçuk, Mehmet Dişli, eski tuğgeneraller Hakan Evrim, Ali Osman Gürcan, Erhan Caha, Mehmet Partigöç, eski tuğamiraller Ömer Faruk Harmancık ve Sinan Sürer, eski albaylar Bilal Akyüz, Cemil Turhan, Fırat Alakuş, Ahmet Özçetin, Murat Koçyiğit, Mustafa Barış Avıalan, Orhan Yıkılkan ve Muhsin Kutsi Barış “anayasayı ihlal” ve “Cumhurbaşkanına suikast cürümlerinden birer, 139 şahsa yönelik “kasten öldürmek” hatasından da 139’ar defa olmak üzere toplam 141’er kere ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırıldı. Eski albay Osman Kılıç ise “anayasayı ihlal” ve 139 şahsa yönelik “kasten öldürmek” hatasından 140 kere tıpkı cezaya mahkum edildi.
Cumhurbaşkanına suikastın başındaki isim olan eski tuğgeneral Gökhan Şahin Sönmezateş ise 137 kere “kasten öldürmek” hatasından 137 kere ağırlaştırılmış müebbetle cezalandırıldı. Sönmezateş daha evvel Muğla’da yargılandığı davada 4 sefer ağırlaştırılmış müebbete çarptırılmıştı. Sanıklardan eski albay Muzaffer Tertipli “anayasayı ihlal”, “Cumhurbaşkanına suikast” ve 60 kişiyi “kasten öldürmek” hatasından 62 defa ağırlaştırılmış müebbet mahpusa mahkum edildi.
Darbeci helikopter pilotlarına polis araçlarının vurulması buyruğunu veren eski yarbay Özcan Karacan ise “anayasayı ihlal”, 28 kişiyi “kasten öldürmeye teşebbüs” ve “Cumhurbaşkanına suikast” kabahatlerinden toplam 30 defa ağırlaştırılmış müebbete mahkum edildi. Olay tarihinde Cumhurbaşkanı Başyaveri olan eski kurmay albay Ali Yazıcı, eski Genelkurmay Lideri buyruk subayı Levent Türkkan ve Zırhlı Birlikler Okul ve Eğitim Tümen Komutanlığındaki darbe faaliyetlerinin başındaki isim olan eski tuğgeneral Ahmet Bican Kırker de ağırlaştırılmış müebbet mahpusla cezalandırıldı.
Başkent’te kararın açıklandığı birden fazla sanıklı son darbe davası ise Zırhı Birlikler Okulu ve Eğitim Tümen Komutanlığı darbe davası oldu. Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen davanın karar duruşmasında 8 sanık ağırlaştırılmış müebbet, 25 sanık müebbet ve 18 sanık vadeli mahpus cezası aldı, 2 ise sanık beraat etti. Sanıklar ortasında bulunan eski tuğgeneral Ahmet Bican Kırker, “kasten adam öldürmek” kabahatinden müebbet mahpusla cezalandırıldı.
İstanbul’daki darbe davaları
İstanbul’da darbe teşebbüsüne ait açılan 41 ana davadan 38’inde karar çıkarken, 3 dava ile ana belgelerden tefrik edilen birtakım davaların görülmesine hala devam ediliyor. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesince yürütülen “İstanbul’daki ana darbe davası”, 17 Nisan 2018’de karara bağlandı. Mahkeme, eski tümgeneral Fethi Alpay, eski tuğgeneraller Eyyüp Gürler ile Özkan Aydoğdu, eski kurmay albaylar Ahmet Gümüş, Mehmet Kapan, Müslüm Kaya, Nebi Gazneli, Ömer Faruk Özköse ile Kurmay Albay Sadık Cebeci, eski kurmay yarbaylar Şakir Çınar ile Fatih Karakaya ve eski kurmay Binbaşı Murat Yanık’ın “anayasal nizamı ortadan kaldırmaya teşebbüs” hatasından ağırlaştırılmış müebbet mahpusla cezalandırılmasına karar verdi.
Mahkeme heyeti, sanıklar Muzaffer Nizamlı, Eyyüp Gürler, Fethi Alpay, Murat Yanık ve Özkan Aydoğdu’ya, Erol Olçok ile oğlu Abdullah Tayyip Olçok’un da ortalarında bulunduğu 87 kişinin vefatından sorumlu oldukları gerekçesiyle “nitelikli taammüden öldürmeye azmettirme” hatasından da 87’şer defa ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası verdi.
Darbe teşebbüsü sırasında 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nde 34 kişinin şehit edilmesine ait İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen davada 72 sanık, “Anayasal nizamı ortadan kaldırmaya teşebbüs” kabahatinden ağırlaştırılmış müebbet, 22 sanık “darbeye yardım” kabahatinden 17 yıl yedişer ay, 5 sanık da birebir hatadan 15’er yıl mahpus cezasına çarptırıldı. Mahkeme, 34 vatandaşın şehit edilmesine ait, birçok sanığa da “kasten öldürme” hatasından ağırlaştırılmış müebbet mahpusla cezalandırılmasına hükmetti. Biri asteğmen, 43’ü er olmak üzere 44 sanığın da tüm hatalardan beraatine karar verildi.
İBB’nin işgali davası
15 Temmuz’da İstanbul Büyükşehir Belediyesinin işgali sırasında çıkan olaylarda Prof. Dr. İlhan Varank’ın da ortalarında bulunduğu 14 kişi şehit oldu. İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi, olaylardan sorumlu tutulan eski albay Zeki Demir, eski İBB Sivil Savunma Sekreteri Mehmet Tunç ve eski AFAD İstanbul Vilayet Müdürü Gökay Atilla Bostan’ın da ortalarında bulunduğu 10 sanığa ağırlaştırılmış müebbet, 31 sanığa ise müebbet mahpus cezası verilmesine hükmetti.
15 Temmuz’daki darbe teşebbüsü sırasında, AK Parti İstanbul Vilayet Başkanlığının işgal teşebbüsüne ait 15 sanık İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı. Mahkeme heyeti, 4 sanığın ağırlaştırılmış müebbete, 11 sanığın da müebbet mahpusa çarptırılmasına karar verdi.
Cumhurbaşkanına suikast teşebbüsü davası
Darbe teşebbüsü sırasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yönelik suikast teşebbüsü ve iki polisin şehit edildiği akına ait dava, 4 Ekim 2017’de karara çıktı.
Muğla 2. Ağır Ceza Mahkemesinin kararında, eski Tuğgeneral Gökhan Şahin Sönmezateş ile yerdeki suikast timini yöneten Özel Kuvvetler üyesi eski Binbaşı Şükrü Seymen ve FETÖ’nün “Çiğli üs imamı” olarak anılan “Paşa” lakaplı eski astsubay Zekeriya Kuzu’nun da ortalarında bulunduğu 31 sanığa 4’er kere ağırlaştırılmış müebbet, 3’üne birer sefer ağırlaştırılmış müebbet, birine 4, birine 3, 4’üne ise birer sefer müebbet mahpus cezası verildi.
Mahkeme heyeti, Erdoğan’ın eski başyaveri Ali Yazıcı’ya 18 yıl, eski tuğamiral Tezcan Kızılema’ya ise 15 yıl mahpus cezası verilmesini kararlaştırmıştı.
Davanın bir numaralı sanığı FETÖ elebaşı Fetullah Gülen ile firari eski yüzbaşı Burkay Karatepe, olaydan 13 ay sonra yakalanan eski yarbay Özcan Karacan ve Çiğli 2. Ana Jet Üssü Kumandanı eski albay Ramazan Elmas’ın belgesinin ayrılmasını kararlaştırmıştı.
Yurt genelindeki kritik davalar
Malatya’daki darbe teşebbüsü davasında, ortalarında eski 2. Ordu Kumandanı orgeneral Adem Huduti ve eski 2. Ordu Kurmay Lideri tümgeneral Avni Angun’un da bulunduğu 76 sanık yargılandı.
Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesinde hesap veren sanıklardan 14’ü ağırlaştırılmış müebbet, 2’si müebbet mahpus cezasına çarptırıldı. Eski orgeneral Adem Huduti ‘ye, “darbeye yardım” hatasından 15 yıl mahpus cezası verilirken, eski 2. Ordu Kurmay Lideri tümgeneral Avni Angun’un da ortalarında yer aldığı 57 sanık ise beraat etti.
Gaziantep 10. Ağır Ceza Mahkemesince, darbe teşebbüsü sırasında Silopi’de konuşlu Özel Kuvvetler Harekat Üssü’nde yaşananlara ait davada, darbeci general Semih Terzi’nin buyruk komutayı devrettiği periyodun kurmay lideri eski yarbay Celal Koca’nın da ortalarında bulunduğu 14 eski askere “ağırlaştırılmış müebbet” mahpus cezası verildi, 5 sanık ise beraat etti.
Şanlıurfa’daki darbe teşebbüsü davasında, eski 20. Zırhlı Tugay Kumandanı tuğgeneral Metin Alpcan’ın da ortalarında bulunduğu 6 eski asker ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırıldı. Mersin’deki darbe davasında, devrin Deniz Kuvvetleri Akdeniz Bölge Kumandanı Nejat Atilla Demirhan ve eski Kurmay Lideri albay Tayfun Ergi’nin de yer aldığı 8 sanığa ağırlaştırılmış müebbet, 13 sanığa da 7 yıl 6 ay ila 15 yıla kadar değişen mahpus cezaları verildi.
Darbecilerin kelamda atama listesinde “Hatay sıkıyönetim komutanı” olarak atanan devrin 39. Mekanize Piyade Tugay Kumandanı eski tuğgeneral Hasan Polat’ın da ortasında bulunduğu 3 sanık, Hatay 2. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı. Mahkeme, davayı 10 Nisan 2018’de karara bağladı. Polat ile birlikte 3 sanık ağırlaştırılmış müebbet mahpusa mahkum edildi.
Trakya’daki değerli kararlar
Edirne’de darbe teşebbüsünde yer aldıkları argümanıyla haklarında dava açılan 22 sanık, Edirne 2. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı. Ortalarında 54. Mekanize Piyade Tugayı’nın eski kumandanı tuğgeneral Hidayet Arı’nın da bulunduğu 3 kişi ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırıldı. Lüleburgaz 65. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığına bağlı kışladan zırhlı askeri araçlarla İstanbul’a gitmek üzere yola çıkan ve vatandaşlar tarafından durdurulan 81 askeri işçinin yargılaması 13 Nisan 2018’de tamamlandı.
Eski tugay kumandanı tuğgeneral Cemalettin Doğan, yarbay Latif Çiçek ile binbaşı Servet Arslan’ın ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası aldığı kararda, 7 sanık ise müebbet mahpus cezasına çarptırıldı.